Aan de voet van de Oudenberg ligt het steile Grupellopark. Het dankt zijn naam aan de vermaarde barokbeeldhouwer Gabriël Grupello die anno 1644 in Geraardsbergen ter wereld komt. Hij maakt carrière in Brussel, Düsseldorf en Wenen. Het Grupellopark - aangelegd in Engelse landschapsstijl - is het steilste park van Vlaanderen. De helling loopt gelijk met die van de Muur. Vanuit het park krijg je een prachtig uitzicht op de binnenstad.
Den Olifant
Beneden in het park staat het monument van ‘Den Olifant’ (1948-1949) dat herinnert aan negen inwoners gevallen in dienst van de beschaving in de voormalige kolonie Belgisch-Congo. De Geraardsbergse beroepsfotograaf Théophile L’Haire, beeldend kunstenaar in zijn vrije uurtjes, ontwerpt dit aandoenlijke kolonialistische monument. Op het reliëf in gegoten cement kijken een koloniaal (missionaris?) met tropenhelm en drie zwarten in bewondering op naar de gouden ster, symbool van Belgisch-Congo.
Vergeet zeker niet te genieten van het fraaie uitzicht op de benedenstad. Via de Vesten, gelegen op het tracé van de voormalige stadsomwalling, beland je terug in het centrum. Nu zijn die voormalige vesten netjes heraangelegd en onderhouden. Honderd jaar geleden ging het er op de wekelijkse beestenmarkt iets minder ordelijk en welriekend aan toe.
Heilig-Hart
Het Heilig Hartbeeld helemaal bovenaan in het Grupellopark is een monumentaal oorlogsgedenkteken, opgericht in 1920 uit dankbaarheid voor het einde van de Eerste Wereldoorlog en het behoud van de stad.
Het vergulde bronzen beeld, ontworpen door beeldhouwer Oscar Sinia en architect Valentin Vaerwyck, staat op een hardstenen sokkel met het wapenschild van Geraardsbergen en het opschrift “Geraardsbergen aan het H. Hart 1914-1918”.
Grondige restauratie van het beeld en de site
Het Heilig Hartbeeld had na meer dan een eeuw te lijden onder de invloeden van tijd en natuur. Uit liefde voor ons erfgoed en om het voor komende generaties te bewaren, werd in 2023 gestart met een grondige restauratie van het beeld en de gehele site en werd deze met zorg en eerbied gerestaureerd.
De vergulde laag was aangetast, barsten in de sokkel en aantasting van muren, trappen en hekwerk deden afbreuk aan zijn waardigheid en uitstraling. De sokkel werd volledig gedemonteerd en heropgebouwd, en alle onderdelen werden gezandstraald.
De twee flankerende plantvakken links en rechts van het Heilig Hartbeeld bevatten vroeger elk een weelderige taxusboom. Deze zorgden voor donkere schaduwvlekken op de site. En dus ook voor donkere groenaanslag en algen op de blauwe hardsteen en het beeld. De beplanting in deze bovenste beplantingsvakken wordt nu bewust lager gehouden, zodat het beeld nog meer tot zijn recht komt.
De gehele site rond het beeld vraagt trouwens om een fleurige invulling. Hiervoor werden duurzame vaste planten geselecteerd met lichte kleuren, die bijen, vlinders en andere insecten aantrekken. De beplantingsvakken op het onderste terras - voorheen trappen - zijn nieuw gecreëerd. Ze vangen het water van de bovenliggende verhardingen op, en zorgen voor extra mogelijkheid voor waterinfiltratie.
De restauratie van het beeld werd voltooid eind mei 2025.
Religieus geïnspireerde beplanting
In de meeste godsdiensten wordt de natuur - bomen, bloemen en gewassen - niet alleen als deel van de schepping geprezen, maar vaak ook gebruikt als symbolen van geestelijke waarheden.
Door planten met zo'n rijke symboliek te integreren, ontstaat er een levende band tussen natuur, geloof en herinnering. De aanplanting van deze heilige flora nodigt bezoekers uit om niet alleen stil te staan bij het monument zelf, maar ook bij de diepere betekenissen die de natuur in zich draagt. Planten worden zo een vorm van "levende leerschool", waarin geloofsverhalen worden verteld zonder woorden.
Een zorgvuldig aangelegde omgeving met godsdienstig geïnspireerde beplanting versterkt de spirituele sfeer en biedt ruimte voor gebed en bezinning. Zo wordt het Heilig Hartbeeld niet alleen een plaats van herdenking, maar ook een plaats waar mensen hoop, geloof en rust vinden.
Beplantingslijst Heilig Hartsite
Onderaan deze pagina vind je van elke plant een foto terug, en een overzicht van de beplanting van de hele Heilig Hartsite.
1. Verbena hastata
Nederlandse benaming: IJzerhard of Blauwe verbena
Bloemkleur: paars
Bloeimaand: juli tot oktober
Hoogte: 120-50 cm
Plantdichtheid: 7 stuks/m2
Wintergroen: half wintergroen
Fauna: bijen en vlinders aantrekkend
In veel culturen had ijzerhard een symbolische betekenis in de religie en werd het beschouwd als een heilig kruid. In het oude Egypte was de bloem gewijd aan de godin Isis. Bij de Grieken stond de plant symbool voor verzoening, liefde en ontroering. Ook deze plant was verbonden met Aphrodite. Ook de Keltische barden tooiden zich met het kruid om goddelijke inspiratie te krijgen. Die feestelijkheden gebeurden in de lente bij de opkomst van Sirius (de Hondsster), bij een maan- en zonloze hemel. De Germanen gebruikten het kruid bij offergaven, vooral als er oorlog gevoerd of vrede gesloten moest worden.
2. Acanthus mollis
Nederlandse benaming: Zachte Acanthus
Bloemkleur: wit-paars
Bloeimaand: juni tot augustus
Hoogte: 100 cm
Plantdichtheid: 5 stuks/m²
Wintergroen: half wintergroen
Fauna: bijen en vlinders lokkend
De symboliek en betekenis van de acanthus is die van een eeuwig leven. De plant wordt traditioneel tentoongesteld bij begrafenissen. In het christendom symboliseren de stekelige bladeren pijn, zonde en straf, het leven met zijn beproevingen die overwonnen worden (doornen en snelle groei).
In mediterrane landen symboliseert de Acanthus onsterfelijkheid. Het blad van Acanthus is een zeer oud symbool voor de onsterfelijkheid en daarom zeer vaak als ornament in kerken te vinden. De gelobde bladeren hebben model gestaan voor allerlei decoraties in steen, vooral kapitelen. Het wordt al lang geassocieerd met het idee van wedergeboorte.
3. Hypericum perforatum
Nederlandse benaming: Sint-Janskruid
Bloemkleur: geel
Bloeimaand: juni tot september
Hoogte: 50-80 cm
Plantdichtheid: 9 stuks/m²
Wintergroen: bladverliezend
Fauna: trekt bijen en vlinders aan
Sint-Janskruid bloeit altijd rond 24 juni, de dag van Sint-Johannes. In de Germaanse cultuur staat deze bloem symbool voor het licht en de zomerzonnewende.
Synoniem voor Sint-Janskruid is 'Jaag den duvel'. In vroegere tijden was Sint-Janskruid een afweermiddel tegen hekserij. Het kruid bezit buitengewoon veel heilzame krachten. In de homeopathie wordt het nog altijd gebruikt. De plant zou zijn ontstaan uit het bloed van Johannes de Doper en de plekjes in het blad zijn door Herodias toegebracht, doordat zij de tong, die haar zo vaak vermaande, met haar haarpin doorboorde.
De plant werd ook gebruikt in de St. Janstros, een bos bloemen van bepaalde samenstelling gewijd door de pastoor die claimde het kwaad te weren. Sint-Janskruid zou ook werken tegen blikseminslag.
4. Achillea millefolium
Nederlandse benaming: Duizendblad
Bloemkleur: wit
Bloeimaand: juni tot september
Hoogte: 70 tot 100 cm
Plantdichtheid: 7 stuks/m²
Wintergroen: half wintergroen
Fauna: trekt bijen en vlinders aan
Achillus was een Griekse krijger. De plant staat daarom voor moed en dapperheid. De symboliek die hier ook mee samenhangt is: 'ik hou van je door dik en dun'.
In de bijbel vinden we deze verwijzing: Jozef verwondde zich toen hij Jezus timmerles gaf. Jezus bedekte de bloedende wond met Duizenblad, en dit bleek een zeer geneeskrachtige werking te hebben.
Volksnaam in Frankrijk: herbe du St. Joseph, in Duitsland: Zimmermannskraut.
Op Sacramentsdag legde men het kruid onder de dorpel. Het duizendblad zou de boze machten buiten de deur houden.
5. Hyssopus officinalis
Nederlandse benaming: Hyssop
Bloemkleur: blauw
Bloeimaand: juni tot september
Hoogte: 60-75 cm
Plantdichtheid: 9 stuks/m²
Wintergroen: wintergroen
Fauna: trekt bijen en vlinders aan
De naam Hysop komt van het Hebreeuws 'ezob' wat letterlijk 'heilig kruid' betekent. Het gebruik van dit ritueel kruid staat beschreven in het Oude testament in Exodus en in psalm 51:7, Zuiver mij met Hysop en ik zal schoon zijn: was mij, en ik zal witter zijn als sneeuw”. Takken met bladeren werden gebruikt als een kwast in het reinigings- en besprenkelingsritueel.
Niet alleen bij de Joden, Egyptenaren en Grieken was het kruid gekend om zijn zuiverende werking. Ook bij bijvoorbeeld de Romeinen werd hysop gebruikt in tempels en in de publieke baden: het kruid werd aan het badwater toegevoegd om lepra te voorkomen.
In de bijbel staat hysop symbool voor bescheidenheid, reiniging en nederigheid. De invloed van hysop is ontspannend, opwekkend en geeft je een positieve houding.
6. Alchemilla vulgaris
Nederlandse benaming: Spitlobbige vrouwenmantel
Bloemkleur: geel
Bloeimaand: mei tot juli
Hoogte: 30-40 cm
Plantdichtheid: 9 stuks/m²
Wintergroen: bladverliezend
Vrouwenmantel was bij de Germanen gewijd aan Freya, de godin van de vruchtbaarheid. Na de kerstening van Europa werd de plant gewijd aan de Heilige Maagd Maria.
In de Middeleeuwen was vrouwenmantel bekend als geneesmiddel. Het werd ook veelvuldig gebruikt door alchemisten. Zij benoemden de druppels die 's ochtends op de plant liggen ‘hemelwater’ en vermoedden een sterk verband tussen de plant en de maan. Ze oogstten de plant bij voorkeur tussen 12 en 1 uur ’s nachts, met zilveren messen (het metaal van de maan).
In IJsland werd de plant vroeger aanschouwd als heilig.
Vrouwenmantel werd in vroegere eeuwen, vooral in Engeland, ‘beste vriend voor de vrouw’ genoemd. De plant gaf de vrouw haar schoonheid terug na een bevalling.
7. Aquilegia vulgaris
Nederlandse benaming: Wilde akelei
Bloemkleur: paars
Bloeimaand: mei tot juli
Hoogte: 70-100 cm
Plantdichtheid: 9 stuks/m²
Wintergroen: bladverliezend
Fauna: trekt bijen en vlinders aan
Het gebogen bloemhoofdje verbeeldt de ootmoed van Maria bij het aanhoren van de boodschap van Gabriel. Soms wijst het op de zeven gaven van de Heilige geest. Zowel de plant als de bloem wordt gebruikt op begraafplaatsen. De akelei staat voor het lijden van Christus.
De prachtige, delicate bloemen van de akelei zijn van oudsher verbonden met zowel vruchtbaarheid en sensualiteit als met ontrouw. In de zeventiende eeuw was het ongehoord om een jonge vrouw een boeket met akelei te geven vanwege de seksuele betekenis.
In Shakespeares Hamlet geeft Ophelia een boeket met wilde akelei aan koning Claudius. Hiermee beschuldigt ze hem op een subtiele manier van zijn ontrouw.
8. Geranium pratense
Nederlandse benaming: Beemdooievaarsbek
Bloemkleur: violetblauw
Bloeimaand: juni tot augustus
Hoogte: 50 tot 70 cm
Plantdichtheid: 9 stuks/m²
Wintergroen: bladverliezend
Fauna: lokt bijen en vlinders
De plant werd afgebeeld bij droevige scènes, zoals de kruisiging, en stond voor Gods genade en medelijden voor de mensheid. Het was ook een medicijn tegen melancholie.
Hoewel de geraniumbloem niet specifiek wordt genoemd in bijbelse teksten, kan de symboliek ervan worden afgeleid uit verwijzingen, bijvoorbeeld als een symbool van diepe genegenheid en vriendschap.
9. Rosa 'The Fairy’ - plantenvakken links en rechts van het Heilig Hartbeeld
Nederlandse benaming: bodembedekkende roos
Bloemkleur: lichtroze
Bloeimaand: juni tot oktober
Hoogte: 40-60 cm
Plantdichtheid: 5 stuks/m²
Wintergroen: half wintergroen
Fauna: bijen en vlinders lokkend
De roos is bij uitstek een Mariasymbool, koningin der bloemen, als sluitsteen in kerkgewelven. Rode rozen staan symbool voor de martelaren. De witte en roze exemplaren voor de zuiverheid, gratie en goddelijke liefde in het bijzonder van de maagd. Een bloem die in het bijzonder verbonden is met Maria, die de 'roos zonder doornen' wordt genoemd omdat zij vrij is van de erfzonde. Een vroege, door Sint Ambrosius vermelde legende vertelt dat de rozen tot de Zondeval geen doornen hadden. In de christelijke symboliek staat de enkelvoudige roos met haar vijf bloemblaadjes voor de kelk die het bloed van Christus opvangt en voor diens vijf wonden. De rode roos symboliseert de martelaarsdood (het bloed van de martelaar), een witte roos de reinheid. In de huidige betekenis verwijst de roos naar liefde en vergankelijkheid. Ze duidt op schoonheid, de navolging van Christus, de liefde en de vergankelijkheid van het leven.
